Ջեյմս Ռայթ | 1927-1980թթ., ԱՄՆ


ԵՐԱՆՈւԹՅՈւՆ

Ռոչեսթր տանող խճուղուց քիչ այն կողմ` Մինեսոտայում,
մայրամուտները փափուկ իջնում են խոտերի վրա,
և սև աչքերը երկու հնդկական ձիերի
լցվում են բարությամբ:
Նրանք դուրս են եկել կեչուտից` գոհ և ուրախ
ողջունում են ինձ և ընկերոջս:
Մենք անցնում ենք արոտավայրի երկաթե ցանկապատով,
որտեղ ձիերը ողջ օրը արածել են միայնակ,
փորփրում են հողը ամուր կճղակով, հրճվում.
չէ՞ որ այցի ենք եկել նրանց:
Զուսպ ճկում են վիզը, ասես թրջված կարապներ,
Նրանք սիրում են իրար,
նրանց մենության պես մենություն չկա,
Տանը պոկում-համտեսում են մթության մեջ թարմ ծիլերը:
Հանկարծ ցանկացա գրկել այն մեկին` ավելի սլացիկ ձիուն,
նա մոտեցավ և ձեռքս հոտոտեց:
Նա սև-սպիտակ է,
և մազափունջը համառորեն սահում է ճակատին:

Քամին հրավիրում է շոյել նրա երկար ականջը,
որ աղջկա դաստակ է` քնքու՜շ, թե շոյես:
Եվ ես գիտեի`
թե լքեի մարմինս,
հոգիս կփթթեր ծաղկի պես:

ՀԱՆՔԱՓՈՐՆԵՐԸ

Արվարձանային սև ջրերում
ոստիկանները քարշ են տալիս
ածխագործի մարմինը:

Ավելի ներքև` հատուկենտ փրկվածներ,
սողում են խավարում, մինչև որ նրանց կխեղդեն
ջրի ձեռքերը:

Ինչ-որ տեղ`
կոհակների և ննջող առնետների ներքո,
ուժեղ և ջահել մի տղա
ծեծում է գերեզմանի դռները, աղոթում`
շուտ վերջանար այս ամենը:

Կանայք խռնված են 
հանքամիջանցք տանող աստիճաններին, 
սևին են տալիս խախուտ հեծանների մոտ,
որ պահում են ժանգոտ ցիստեռները:

Կեսգիշերին
լսում եմ` ոնց են երկաթգծերով
գլորվում վագոնները,
իրար բախվում հողի տակ:

ՁՅՈւՆԱՀՈՍՔ. ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈւԹՅՈւՆ ԳԱՐՆԱՆ ՄԱՍԻՆ

Դաշտամուկը հետևում է իր ստվերին,
դուրս սողում հաստ շերտից արահետի ծածկոցի,
շարժվում դեպի մթնած դափնեպսակը:

Հինգ քայլ այս կողմ
ես դուրս եմ եկել փոքրիկ զբոսանքի,
դաշտամուկ, մի քիչ հեռու, մեն-մենակ
հետևում եմ քո զիգզագին,
ես և նա` երկուսով,
անցնում ենք
արահետից այն կողմ:

Դաշտամուկը և ես
մի քիչ առաջանում ենք, 
բայց դու
ինչ-որ հնարքով հասնում ես ձյան եզրին
և դափնեպսակով պարուրված կոկորդդ 
շրջում դեպի ինձ:

Ա՛հ, մենք շնչում ենք, մենք` երկուսս,
գարուն, մենք չենք վախենում քեզնից
և կգտնենք ուղին,
միավորվելով քեզ հետ մեկընդմիշտ:

ՆՅՈւ ՅՈՐՔԻ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՆԵՐԻՆ

Դուք թափառում եք, ճեմում ծուլորեն և մենակ`
օրվա երազի մեջ տեսնելով մարդկային մարմին,
որ մերկացավ դանդաղ և մտավ գետի խորքը,
հանկարծ դառնալով գետ,
գազանի հպարտ մարմին, որ կձևափոխի
գաղտնի երկիր բերված սարքերն ու հոլովակները`
ջրի ընդերքում աճող ջրիմուռների:
Դուք մեկնեցիք ձեր մահվան կամելիայով` 
փնտրելու ձեր հոգեվարքի հորը, 
ձայն, որ պարզ և հստակ կկանչի ձեզ
և կանվանի կրակները ձեր թաքնված հասարակածի:

Միայնակ, համբերատար սպասելով, որ մայրամուտի վերջին ձայները մարեն,
և մայրամուտն ինքը հանգչի-կորչի,
ունկնդիր, որ կրթյալ գետերը
բարձրանան և ճանաչվեն,
դուք հրավիրում եք գաղտնի մի խորհուրդ,
և տգեղ է, որ մարդ արարածը պատռի օրը
հսկա արմատներով իր արյան ծառերի:
Մարդը պարտավոր է երբեմն թաքնվել
երկնքի ափերի մեջ,
և մարդկային էակներից ոմանք կարիք ունեն
հապաղելու նրբին կիսալուսնի խորքում`
անգամ այգաբացի:

ՎԵՐՋԵՐՍ` ՆՈՅԵՄԲԵՐԻՆ, ԻՆՉ-ՈՐ ԴԱՇՏՈւՄ

Թափառում եմ մեն-մենակ, ամայի վայրերով.
ձմեռն այստեղ է:
Երկու սկյուռ ցանկապատի մոտ
օգնում են իրար թաքստոց քարշ տալու
անցած տարվա ծռված ճյուղերը, դա ինչ-որ տեղ է,
աճյունե ծառերից անդին:

Սկյուռները դեռ ապրում են, պետք է կաղին հավաքեն
ցրտերին ընդառաջ:
Երբ լուսինը շրջում է դեմքը,
փխրուն թաթերը խառնշտում են գոգավորության կոշտ ցողունները:

Հողը կարծր է հիմա, 
կոշիկներիս ներբանները կարիք ունեն նորոգման:

Օրհնանքի համար բառերից բացի
ոչինչ չունեմ ասելու,
կցանկանայի, որ նրանք
խոտ լինեին:

ԹԱՆԿԱՐԺԵՔ ՔԱՐԵՐ

Մի քարանձավ կա
օդում, մարմնից այն կողմ, 
որին չի հպվի և ոչ ոք,
կամարակապ մի սրահ և մի լռություն,
որ փակվում է կրակե ծաղկունքի շուրջ`
երբ ես կանգնում եմ ուղիղ` քամու առաջ,
ոսկորներս դառնում են թանձր զմրուխտ:

Անգլերենից թարգմանեց Արտեմ Հարությունյանը