Արամ Սարոյան | ծնվ. 1943թ., Ամերիկա

Ծնվել է Նյու Յորքում:  Հայրը Վիլյամ Սարոյանն է, մայրը` դերասանուհի Քերոլ Գրեյսը, ով հրեական ծագում ուներ: Քույրը դերասանուհի Լյուսի Սարոյանն է:
1960-ականների ամերիկյան ավանգարդ բանաստեղծության հայտնի դեմքերից է, հարել է բիթ ուղղությանը:

Արամ Սարոյանի չորքոտանի ”m”-ն Գինեսի ռեկորդների գրքում գրանցված է որպես աշխարհի ամենակարճ բանաստեղծություն: Բոբ Գրամընը գրեց, որ դա «Ես եմ» (”I am”)-ի բառախաղ է` ինքնագիտակցության ձևավորում: Սարոյանի` սպիտակ էջի կենտրոնում գրված «Լույս» (”lighght”) բանաստեղծությունը (1965թ.) հայտնվեց Ամերիկյան գրականության անթոլոգիայում (խմբագիր` Ջորջ Փլիմպթըն) և մյուս բոլոր հեղինակներին հավասար 500$ հոնորար ստացավ` շահելով Արվեստի Ազգային Ֆոնդի մրցանակն ու շատերի հակակրանքը` թե` մի բառը դեռևս բանաստեղծություն լինելուց շատ հեռու է: 25 տարի անց էլ Ռոնալդ Ռեյգանը չէր դադարում կծու ակնարկներ նետել ”lighght”-ի հասցեին: 1968թ. Արամ Սարոյանի նոր տպագրած գիրքը` շուրջ 30 բանաստեղծություն, NBC-ի լուրերի հաղորդավար Էդվին Նյումանը լուրերի թողարկման ժամանակ կարդաց ամբողջությամբ: Հրատարակել է դատարկ էջերով գիրք և շահել տարվա մրցանակ:

ՍՈՆԵՏ

Որոշ մարդիկ սիրում են գրել
Նույնիսկ, երբ սերը հոլանի
Նստած է իրենց կողքին` մահճակալին
Դյութիչ ստինքներով
Ու նուրբ զգայություններով

Նրանք շարունակում են գրել
Ֆրանց Կաֆկան այդպիսին էր
Այդպիսին էր և Թ. Ս. Էլիոթը
Մի դեպքում նրանք ունեին շատ դժբախտ մանկություն
Իսկ մյուս դեպքում ուրիշ դժվարություններ

Բայց սա զուտ տեսական է
Ես կարող եմ ծանր լինել թեև անտանելի չեմ
Ու եթե դու մերկ նստես կողքիս` մահճակալին
Ես գլուխս կբարձրացնեմ կնայեմ

ՀԱՅՐԻԿ

Ինչքան ավելի եմ տարիք առնում
Այնքան ասում են
Ավելի եմ նմանվում
Իմ հորը

Երբեմն
Հայելու մեջ
Լոգասենյակի
Նույնիսկ տեսնում եմ նրան

Նա ետ է նայում ինձ
Կարծես ասելով`
Այո ես եմ
Է՞

Դա Հայրիկն էր
Առեղծվածային
Հումորով լի
Ուղղակի փոքր-ինչ
Մեկուսի

ՊՏՏԱԴՌՆԱԿ

Սեղանի մոտ նստած
Չեմ հավատում ես էլ կմեռնեմ
Դե այնքան անհավատալի է

Քո հետևում թողնել արևը
Եվ լուսինը
Որ արտացոլում է արևալույսը

Ինչպես սովորում էինք դպրոցում
Մեր մտքերը` դրոշմված աստղագիտությամբ
Մի կյանքի տևողության համար

Իրական չի թվում
Չունենալ ծնկներ
Թեկուզ ատամներ, էլի կարող եմ հասկանալ

Միտքս անցնում
Թռչում է ուղեղի սահմաններից դուրս
Գիշերով թռչող ինքնաթիռի պես

Ով գիտե դեպ ուր
Որպեսզի շուտ մոռանաս դրա մասին
Չես մտածում քո նահանջների մասին

Որպես մի մանուկ
Ամպակույտի միջով
Հենց ինքնաթիռի արևորված թևի տակ

Իսկ Ստյուարդուհիները անցուդարձ են անում
Դու երկրի վրա ես գիշեր է
Եվ ստիպված ես գնալ որևէ տեղ

Ու դա է պահպանում քեզ
Անըմբռնելիությունից, որ լի է էներգիայով
Ծառի, գլաժայռի կամ երկնաքերի նման

Ու տղամարդ ու կին անցնում են
Պտտադռնակի միջով
Դա մահ չէ, լոկ թարգմանությունը

Որևէ մարդու մտատեսության
Որևէ բանի, որի կարիքը բոլորս ունենք
Մի գաղափար երկրի վրա ըմբռնելի

ԻՆՔՆԱԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

1943
1944
1945
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007

Անգլերենից թարգմանեց Էլֆիք Զոհրաբյանը