12 Jan Էվելին Գլենի | Evelyn Glennie
Էվելին Գլենի | ծնվ. 1965թ.
գիրք | «Հաշմանդամություն ունեցող 50 կանայք, որ փոխեցին աշխարհը»
էսսեի հեղինակ | Հասմիկ Սիմոնյան
Էվելինը շոտլանդացի երաժիշտ է, հարվածային գործիքների վարպետ: Նրա առաջին ուսուցիչը հայրն էր՝ ակորդեոնահար պարոն Հերբերտը, որ նվագում էր շոտլանդական պարի անսամբլում: Էվելինի առաջին գործիքները շրթհարմոնն ու կլառնետն էին: Այսօր նա շուրջ հարյուր համերգ է տալիս տարեկան, 2012 թվականին Լոնդոնում օլիմպիական խաղերի բացմանը հենց Գլենին էր ելույթ ունենում, իսկ 2021 թվականին նշանակվեց Գորդոնի համալսարանի ռեկտոր: Բայց… Կա մի բայց: Էվելինը խուլ է:
Նա ութ տարեկան էր, երբ նրա լսողությունը սկսեց ծանրանալ, իսկ տասներկուսում իսպառ կորավ: Գլենին պնդում է, որ մարդիկ սխալ են ընկալում, թե ինչ է խլությունը: Նա ասում է. «Ես կորցրեցի ականջներով լսելու ունակությունս, բայց սկսեցի լսել մարմնիս մյուս հատվածներով և հիմա այս կյանքում ես ունեմ մեկ իսկական նպատակ՝ սովորեցնել մարդկանց լսել»:
1988 թվականին նա թողարկեց իր առաջին ձայնագրությունը Բելա Բարտոկի «Սոնատ երկու դաշնամուրի և հարվածային գործիքների համար», որն արժանացավ «Գրեմմի» մրցանակի։ Էվելինը կատարում է ինչպես դասականների, այնպես էլ ժամանակակից հեղինակների ստեղծագործություններ: Դրանց մի մասը գրվել է հատուկ Գլենիի համար:
Գլենին ձայնագրել է ալբոմ Բյորքի հետ, նվագել Սթինգի, Բելա Ֆլեկի, Մյուրեյ Պերայանի ու այլ հանրահայտ երաժիշտների հետ։
Նա հաճախ ոտաբոբիկ է նվագում, որպեսզի երաժշտությունը զգա մարմնով, պարբերաբար ելույթներ է ունենում, նրա «Lսող էսսեն» թարգմանվել է հարյուրավոր լեզուներով: Գլենիի մասին ֆիլմեր են նկարվել, գրքեր գրվել:
Գլենին ասում է. «Ես ուզում եմ խոսել մարդկանց հետ երաժշտության լեզվով: Եթե իմ համերգից հետո հանդիսատեսը հեռանա՝ մտորելով, թե ինչպես էր այս խուլ աղջիկը նվագում, դա իմ պարտությունը կլինի որպես երաժիշտ: Մամլո ասուլիսների ժամանակ և կամ հյուրախաղերին մասնակցելիս իմ կենսագրականում չեմ նշում, որ ես խուլ եմ: Դեռ փոքրուց հասկացել եմ՝ դա լրատվականների սիրելի խայծն է, որ առիթը բաց չեն թողնի նորից ու նորից շեշտելու իմ լսողական խանգարումը, մինչդեռ ես ոչ թե բնության հրաշք եմ կամ թերություն, այլ անընդհատ աճող երաժիշտ:
Խոշոր հաշվով խլությունը լավ ուսումնասիրված չէ: Օրինակ՝ կա տարածված թյուրըմբռնում, թե խուլ մարդիկ ապրում են լռության աշխարհում: Բայց որպեսզի հնարավոր լինի հասկանալ խլությունը, նախ պետք է հասկանալ ձայների աշխարհը:
Լսելը մասնագիտացված կաղապարն է հպումի: Ձայնը օդի տատանումն է, որ որսում է ականջն ու վերածում էլեկտրական ազդակների, ինչն էլ հետո մեկնաբանվում է մեր ուղեղի կողմից: Դա կարող է անել ինչպես լսողությունը, այնպես էլ հպումը: Պատկերացրեք, որ դուք կանգնած եք ճանապարհին, ու շատ մեծ բեռնատար է անցնում: Դուք կզգա՞ք, թե՞ կլսեք: Երկուսն էլ:
Խլությունը չի նշանակում, որ դուք չեք կարող լսել, պարզապես ձեր ականջների հետ ինչ-որ բան այն չէ: Անգամ նրանք, որ լրիվ խուլ են, կարող են լսել կամ զգալ հնչյունները:
Ո՞վ կարող է պնդել, որ երբ երկու նորմալ լսող մարդ լսում են մի ձայն, ապա նրանք լսում են նույն ձայնը: Ես կարծում եմ, որ բոլոր մարդիկ տարբեր լսողություն ունեն: Միայն թե հնչյունային այն պատկերը, որ կառուցում է նրանց ուղեղը, նույնն է»:
1993 թվականին Էվելին Գլենին արժանացել է Բրիտանական կայսրության սպայի և 2007 թվականին Բրիտանական կայսրության ասպետական տիկին շքանշանի։ Նա բրիտանական մի շարք համալսարանների պատվավոր դոկտոր է։
«Իմ լսողությունն ավելի շատ անհանգստացնում է այլ մարդկանց, քան թե ինձ,- գրում է Գլենին,- այո՛, այն որոշ անհարմարություններ առաջացնում է, բայց ընդհանուր առմամբ կյանքիս վրա չի ազդում: Ինձ համար խլությունը նույնքան անկարևոր է, որքան այն փաստը, որ ես շագանակագույն աչքերով կին եմ:
Իհարկե, ես երբեմն ստիպված եմ լուծումներ գտնել՝ կապված իմ լսելու և երաժշտական խնդիրների հետ, բայց ցանկացած երաժիշտ կփաստի, որ անում է նույնը:
Մեզանից շատերը շատ քիչ բան գիտեն ձայնի մասին, թեև շարունակ լսում են: Ճիշտ այդպես ես քիչ բան գիտեմ խլության մասին, մանավանդ որ այն ինձ քիչ է հետաքրքրում: Հիշում եմ՝ մի անգամ ես խիստ բարկացա հաղորդավարի վրա (ինչն ինձ հատուկ չէ) այն բանի համար, որ անընդհատ ինձ հարցեր էր տալիս միայն իմ խլության մասին: Ես չդիմացա ու ասացի. «Եթե Դուք ուզում եք խլության մասին խոսել, ապա հրավիրեք հարցազրույցի աուդիոլոգի: Ես մասնագիտությամբ երաժիշտ եմ»:
No Comments